پَسیفیسم یا پَسیفیزم (به انگلیسی: Pacifism)

کلمهٔ پَسیفیزم مفهومی بسیار جالب و عمیق داره که در زمینه ‌های فلسفه، اخلاق، سیاست و حتی دین هم استفاده میشود.

تعریف پسیفیزم:

پسیفیزم یعنی باور به صلح و رد خشونت، جنگ و درگیری. کسی که پسیفیست (پیرو پسیفیزم) هست، معتقده که مشکلات باید از راه گفت‌وگو، مذاکره و روش‌های غیرخشونت ‌آمیز حل شوند.

انواع پسیفیزم:

پسیفیزم سه نوع است، مطلق، مشروط و سیاسی.
پسیفیزم مطلق (Absolute Pacifism):این دیدگاه می‌ گوید هیچ نوع خشونتی قابل توجیه نیست؛ حتی برای دفاع از خود.
پسیفیزم مشروط (Conditional Pacifism): گاهی میگوید اگر راه دیگری نباشد، شاید دفاع مشروع قابل قبول باشد، ولی همیشه باید صلح جو بود و تا حد ممکن از خشونت پرهیز کرد.
پسیفیزم سیاسی (Political Pacifism): تمرکز دارد روی رد کردن جنگ‌ ها به عنوان ابزار سیاسی. یعنی معتقده جنگ‌ ها معمولاً برای منافع قدرت‌ ها و نه مردم رخ می‌ دهند.

ریشه ‌های فکری:

پسیفیزم در بسیاری از ادیان و سنت ‌های فکری دیده میشود:
مسیحیت: “اگر کسی به گونه‌ات سیلی زد، طرف دیگر را هم بگیر.”
بودیسم: تعالیم پر از پرهیز از خشونت (اهیمسا).
اسلام: آیاتی در قرآن که توصیه به صلح و بخشش می‌کنند.
گاندی: از مشهورترین پسیفیست‌ها، با فلسفهٔ اهیمسا (عدم خشونت) استعمار رو به چالش کشید.

چهره‌های معروف پسیفیست:

مهاتما گاندی (رهبر استقلال هند)
مارتین لوتر کینگ جونیور (فعال حقوق مدنی آمریکا)
آلبرت اینشتین (در سال‌های پایانی عمرش طرفدار پسیفیزم شد)
لئو تولستوی (نویسنده روس و مروج صلح‌طلبی مسیحی)
پسیفیزم یک باور یا طرز فکر است که می‌ گوید: خشونت، جنگ و درگیری هیچوقت راه حل خوبی نیستند. صلح، گفت‌ وگو و آرامش بهترین راه برای حل مشکلات است. کسی که به این باور را پایبند باشد پَسیفیست می نامند. پسیفیست کسیست که حتی اگر مورد ظلم یا خشونت هم قرار بگیرد، سعی می ‌کند با راه‌ های آرام و مسالمت ‌آمیز پاسخ دهد، نه با خشونت یا جنگ.معنی پسیفیزم از نظر شناخت کلمه از دو بخش ساخته شده: Paci- از واژهٔ لاتین pax به‌ معنای صلح و -fism مانند خیلی از “ایسم”‌ها (مانند: سوسیالیسم، فمینیسم) نشانهٔ یک باور یا فلسفه است. پس در کل یعنی: فلسفهٔ صلح ‌طلبی
افرادی که پسیفیست هستند، دلایل مختلفی برای این باور دارند، که عبارتند از:
. 1اخلاقی و انسانی: می‌ گویند خشونت، کشتن انسان ‌ها، ویرانی و رنج، هیچوقت توجیه ندارد. حتی اگر هدف خوبی هم داشته باشد، راهش نباید بد باشهد
. 2 دینی و معنوی: بسیاری از ادیان (مثل بودیزم، مسیحیت، اسلام در بسیاری از آیات) می‌ گویند که گذشت، صلح، و مهربانی ارزشمند تر از انتقام و خون‌ خواهی هستند.

. 3 سیاسی: پسیفیزم سیاسی معتقده بیشتر جنگ‌ ها برای منافع دولت‌ ها، شرکت‌ ها و سیاستمداران هست، نه برای مردم. در نتیجه مردم نباید وسیلهٔ جنگ قرار بگیرند.

شخصیت‌ های معروف پسیفیست:

مهاتما گاندی: هند را از استعمار انگلیس آزاد کرد، بدون حتی یک گلوله. از اصل “عدم خشونت” (آهیمسا) استفاده کرد.
مارتین لوتر کینگ جونیور: رهبر مبارزه با تبعیض نژادی در آمریکا. همیشه از روش‌های صلح‌آمیز و آرام استفاده می‌کرد
لئو تولستوی: نویسنده روسی، باورمند به مسیحیتِ صلح‌ طلبانه
آلبرت اینشتین: پس از جنگ جهانی اول به شدت ضد جنگ شد، از صلح دفاع می‌ کرد
استفادهٔ امروزی پسیفیزم: پسیفیزم فقط یک فکر فلسفی نیست، بلکه در زندگی واقعی هم نقش دارد:
کسانی که از خدمت سربازی خودداری می‌ کنند به خاطر باور به پسیفیزم. جنبش‌ های اجتماعی که با اعتراض مسالمت ‌آمیز تغییر ایجاد می ‌کنند. تلاش برای حل بحرانات (مثل جنگ یا خشونت خانگی) با میانجی‌ گری، مذاکره و سازش
آیا پسیفیزم همیشه جواب کیدهد: بعضی‌ ها گفته اند که پسیفیزم در دنیاهای خشن کار نمی‌ کند (مثل زمان هیتلر). اما پسیفیست‌ها باور دارند که اگر خشونت را با خشونت جواب بدی، فقط دور باطل خون ‌ریزی ادامه پیدا می‌ کند. تنها راه پایدار، صلح انسانیت است.
کتب زیادی دربارهٔ پسیفیزم موجود اند بسیار ساده و مفید که میتوانیم بیشتر برای آگاهی بیشتر درین عرصه از آن استفاده کنیم مثل:
قدرتِ بدون خشونت” – نوشتهٔ گاندی، کتابی دربارهٔ این ‌که چطور با قدرت اخلاقی و صلح ‌طلبی می ‌شود جامعه را تغییر داد.
چرا جنگ؟” – آلبرت اینشتین و زیگموند فروید، مکاتباتی بین دو نابغهٔ قرن دربارهٔ ریشه‌ های جنگ و امکان صلح.
مقاومت مدنی” – هِنری دیوید ثارو، کتاب کوچکی که خیلی از جنبش ‌های صلح مثل جنبش گاندی ازش الهام گرفتن.

ادامه دارد…

حق چاپ ونشر این مقاله محفوظ است در صورت استفاده از آن باید نام داکتر صالحه واهب واصل و لینک منبع ذکر شود.

فهرست منابع مورد استفاده در نگارش این مقاله در بخش آخری آورده شده است.